Khát vọng đưa trí tuệ Việt Nam ra thế giới
Khoảng 16 giờ, tại khu vực xung quanh đường hoa Nguyễn Huệ có rất đông người tìm đến vui chơi, chờ thời điểm khai mạc. Ở dọc 2 bên đường Nguyễn Huệ nhiều người đứng tập trung bên hàng rào, hướng nhìn vào bên trong. Ai cũng háo hức chờ được tham quan, chụp ảnh cùng với linh vật rắn dễ thương. Anh Nguyễn Công Bình (ngụ TP.Thủ Đức) cho biết đã có mặt ở bên ngoài đường hoa Nguyễn Huệ từ lúc 16 giờ để chờ mở cửa. Trước đó, anh đã cùng các con đi dạo xung quanh khu vực này và đến 18 giờ đứng ở hàng rào, khu vực gần cổng vào đường hoa Nguyễn Huệ để theo dõi lễ khai mạc sắp tới."Tôi nhận thấy linh vật rắn năm nay rất có hồn, đẹp, dễ thương đến từng chi tiết. Tôi chỉ mong chờ giờ mở cửa là dẫn con vào tham quan liền", anh Bình chia sẻ.QT Gaming: Địa điểm 'chuẩn' cho game thủ PUBG Bình Tân
Nhờ tích hợp dịch vụ Amazon Q Developer vào hệ thống phát triển ngân hàng số của mình, Techcombank đã tối ưu hóa quy trình làm việc cho hơn 600 lập trình viên, giúp họ nâng cao hiệu quả công việc và đẩy nhanh tốc độ triển khai các giải pháp sáng tạo tới khách hàng của mình.Amazon Q Developer, được hỗ trợ bởi dịch vụ nền tảng Amazon Bedrock, là trợ lý trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI) dành cho các lập trình viên, giúp họ hiểu, xây dựng, mở rộng và vận hành các ứng dụng AWS một cách dễ dàng và nhanh chóng. Khi được tích hợp vào môi trường phát triển (IDE), đây là công cụ hỗ trợ đắc lực cho phát triển phần mềm, bao gồm việc hoàn thành code, tạo đoạn code mới, quét lỗ hổng bảo mật, nâng cấp và tối ưu code.Giai đoạn thử nghiệm Amazon Q Developer đầu tiên với 50 lập trình viên đã thu được kết quả ấn tượng, với mức độ hài lòng của đội ngũ nội bộ lên tới 80%, thể hiện rõ rệt tác động tích cực đến năng suất và chất lượng lập trình. Nhờ kết quả tích cực, ngân hàng đã mở rộng quy mô triển khai công cụ này tới hơn 600 lập trình viên của mình. Kể từ đó, đội ngũ phát triển đã tạo ra hơn 135.000 dòng code, nâng tỷ lệ chấp nhận tính năng lên 33,5% và tỷ lệ chấp nhận tài liệu đạt 90,5%. Công cụ này cũng giúp thực hiện quét bảo mật trên hơn 102.000 dòng code Java/C, xác định hơn 15.000 báo cáo và sự cố, góp phần nâng cao chất lượng lập trình và tăng cường tiêu chuẩn bảo mật.Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Khối Công nghệ, Techcombank, cho biết: "Techcombank cam kết luôn tiên phong trong hành trình chuyển đổi số ngành ngân hàng tại Việt Nam, với AI là trọng tâm trong chiến lược của chúng tôi. Là ngân hàng đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam nâng cao hiệu quả phát triển phần mềm với Amazon Q Developer, chúng tôi không chỉ gia tăng hiệu suất mà còn thiết lập những tiêu chuẩn mới về đổi mới sáng tạo và bảo mật trong lĩnh vực tài chính. Đây là một bước đi quan trọng trong tầm nhìn dài hạn của Techcombank về tận dụng thế mạnh của điện toán đám mây và AI nhằm mang đến trải nghiệm ngân hàng số tốt nhất".Ông Eric Yeo, Tổng Giám đốc AWS Việt Nam, nhận định: "AI đang được ứng dụng một cách rộng rãi và nhanh chóng bùng nổ trên khắp Việt Nam, được thúc đẩy bởi nền kinh tế số năng động và cam kết mạnh mẽ của đất nước đối với chuyển đổi số. Những kết quả ấn tượng của Techcombank với Amazon Q Developer minh chứng cho khả năng chuyển đổi của GenAI trong phát triển phần mềm hiện đại. Nhờ tối ưu hóa quy trình làm việc và nâng cao bảo mật, chúng tôi tự hào được đồng hành cùng Techcombank trong hành trình đổi mới sáng tạo, mang đến trải nghiệm số vượt trội cho hàng triệu khách hàng".
Hầm cầu chui thiếu ánh sáng
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Thông tin tại hội nghị tổng kết năm 2024 của Bộ GTVT chiều 30.12, Bộ trưởng GTVT Trần Hồng Minh cho biết, năm 2024, bộ đã khởi công 8 dự án, hoàn thành đưa vào khai thác 7 dự án, nâng chiều dài cao tốc cả nước lên 2.021 km. Tiến độ dự án nhà ga hành khách T3 - Tân Sơn nhất cơ bản được bảo đảm. Đặc biệt dự án sân bay quốc tế Long Thành có nhiều hạng mục vượt kế hoạch.Bộ GTVT đã trình Quốc hội thông qua điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; đang tích cực triển khai dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng để phấn đấu khởi công vào cuối năm 2025.Chỉ đạo hội nghị, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, giao thông đi trước mở đường, giao thông đi đến đâu mở ra ấm no đến đó.Theo ông, trước năm 2021 cả nước mới có gần 1.200 km cao tốc. Nhưng chỉ trong giai đoạn 2021 - 2024, cả nước hoàn thành 808 km cao tốc, đưa tổng chiều dài cao tốc lên 2.024 km. Phấn đấu hết năm 2025 sẽ hoàn thành 3.000 km cao tốc. Đây là con số ấn tượng sự phát triển mạnh mẽ của ngành GTVT, Phó thủ tướng nêu.Lưu ý đồng bộ các quy hoạch, Phó thủ tướng cũng cho rằng vẫn có sự chậm chạp trong phát triển giao thông thủy nội địa, hàng hải so với đường bộ. Không có hạ tầng hàng hải, đội tàu to thì không thể đưa nước ta trở thành cường quốc về biển, mạnh về biển.Bên cạnh đó, Bộ GTVT cần tính toán, nhìn nhận ưu tiên hơn giao thông vùng miền như giao thông đường thủy ở đồng bằng sông Cửu Long. Đưa các dự án như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt TP.HCM - Cần Thơ, Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vào danh mục dự án trọng điểm quốc gia nhằm đẩy nhanh tiến độ các khâu chuẩn bị thủ tục đầu tư, khởi công.Về sắp xếp, tổ chức bộ máy, Phó thủ tướng cho rằng việc hợp nhất thành mô hình mới sẽ phát triển đồng bộ giao thông kết cấu hạ tầng then chốt với lĩnh vực xây dựng đô thị và nông thôn.
Hóa đơn điện nóng theo thời tiết
Trong tập mới nhất chương trình Bạn muốn hẹn hò, Quyền Linh và Ngọc Lan đã đồng hành cùng Nguyễn Văn Thành (34 tuổi, quê Hậu Giang) trong hành trình tìm kiếm bạn gái để kết hôn. Xuất hiện trên sân khấu, anh vác 3 bao gạo cùng bó hoa to khiến hai MC trầm trồ thích thú. Trò chuyện cùng Quyền Linh, Văn Thành cho biết anh kinh doanh lương thực thực phẩm ở TP.HCM. Đàng trai tự nhận mình là người siêng năng, nhiệt tình và biết lắng nghe, thấu hiểu. Anh không thích giao tiếp nhiều, không uống rượu bia hay tham gia tụ tập.Về chuyện tình cảm, Văn Thành chia sẻ anh từng "say nắng" một cô bạn thời sinh viên, nhưng mối quan hệ đó không đi đến đâu. Mối tình thứ hai diễn ra trong thời gian anh mở công ty thiết kế website. Mỗi lần giận dỗi, bạn gái thường chặn liên lạc với Văn Thành. Khi ấy, anh thường đứng dưới nhà, năn nỉ làm lành. Nhưng do dịch Covid-19, Văn Thành không thể ra ngoài nên mối tình dần kết thúc.Khi đến chương trình, Văn Thành thể hiện mong muốn sớm lấy vợ, hy vọng tìm được cô gái gọn gàng, sạch sẽ, biết kính trên nhường dưới và yêu thương gia đình. Vì đã có công việc ổn định, anh không muốn người kia phải vất vả kiếm tiền.Ghép đôi với đàng trai là Nguyễn Thị Trúc Kiều (27 tuổi, quê Đồng Tháp), chuyên viên tư vấn bất động sản ở TP.HCM. Cô là người vui vẻ, hòa đồng, luôn suy nghĩ tích cực và nấu ăn ngon. Đàng gái đã trải qua hai mối tình nghiêm túc, mỗi mối kéo dài 3 năm. Cô cho biết, mối tình đầu chia tay vì công việc của bạn trai không thể dành nhiều thời gian cho gia đình. Còn mối tình thứ hai của Trúc Kiều xảy ra nhiều vấn đề, không thể giải quyết nên dừng lại. Trúc Kiều bày tỏ rằng nếu tìm được người phù hợp, cô sẵn sàng kết hôn trong vòng 3 - 6 tháng. Khi được hỏi về những tiêu chí của bạn trai, cô chia sẻ bản thân thích người phải cao trên 1,7 m, có nụ cười đẹp, sống có trách nhiệm, thông minh và biết yêu thương cô.Khi mở rào gặp gỡ, Văn Thành tặng Trúc Kiều bó hoa với lời chúc "xinh đẹp như hoa", kèm theo bao gạo với ý nghĩa "cơm no, áo ấm và bình an". Còn Trúc Kiều tặng đàng trai nến thơm, mong anh có thể thư giãn, ngủ ngon. Trong cuộc trò chuyện, Văn Thành thể hiện có cảm tình với cô gái đối diện. Ngược lại, Trúc Kiều nhận xét rằng anh có vẻ "hơi quậy". Văn Thành liền giải thích rằng do kiểu tóc anh mới cắt trước buổi ghi hình, còn mọi người quanh xóm đều nhận xét anh rất hiền lành.Tiếp đó, Văn Thành thể hiện mong muốn sớm lập gia đình. Anh nói: "Mục tiêu của anh là kiếm cơm trước, giờ ổn định rồi anh muốn kiếm vợ. Em mong muốn chừng nào mình đến được với nhau?". Trúc Kiều chia sẻ cô sẵn sàng kết hôn trong năm nếu tìm thấy người phù hợp. Qua cuộc trò chuyện, cô cũng cảm nhận sự hiền lành từ nhà trai, nhưng chia sẻ: "Em thấy anh hơi dê, nhìn mê gái". Nghe vậy, MC Quyền Linh nói giúp cho Văn Thành, cho rằng đây là một chàng trai hiền lành, tình cảm, có tâm tốt. Anh mong cả hai mở lòng cho nhau cơ hội. Tuy nhiên, sau cuộc trò chuyện, Trúc Kiều vẫn quyết định từ chối hẹn hò. Điều này khiến Quyền Linh và Ngọc Lan vô cùng tiếc nuối. Dù vậy, nam MC vẫn tôn trọng quyết định của đàng gái và mong cả hai sớm tìm được người phù hợp.
